De enorme turbines van het gemaal worden tijdens de bouw op hun plaats gehesen dichtbij de Doelen.

HET GEMAAL VAN MUSSERT

Reeds driekwart eeuw had men in Muiden en omgeving problemen met de afwatering van de Vecht. Als de Zuiderzee een hoge vloedstand had en bij ongunstige wind de sluisdeuren dichtdrukte kon de Vecht zijn water niet kwijt. Als er in die periode dan ook nog eens door hevige regenval een grote aanvoer was, kon dit leiden tot overstromingen. Om hier een eind aan te maken werden er plannen gemaakt, maar pas in 1930 kwam het eindelijk tot de bouw van een gemaal in Muiden. Het elektrisch aangedreven gemaal kostte met inbegrip van de hoogspanningsaansluiting en inrichting fl 221.00,-. Volgens de provinciale verslagen heeft het in 1930 en 1931 in totaal 165 uur met één pomp en 167 uur met beide pompen gewerkt. Na het gereedkomen van de afsluiting van de Zuiderzee in 1932 heeft het gemaal geen dienst meer gedaan. Bouwer was ingenieur Anton Mussert, de latere leider van de Nationaal Socialistische Beweging. Mussert was in 1927 in dienst getreden bij de Provinciale Waterstaat te Utrecht als hoofdingenieur. Met Cornelis van Geelkerken, die werkte bij de Utrechtse Provinciale Griffie, richtte hij in 1931 de NSB op. In mei 1934 werd hij, wegens het ambtenarenverbod om lid te zijn van de NSB, ontslagen als hoofdingenieur. Volgens de schrijvers van het boek “Mussert als ingenieur” (Uitgegeven door de NSB-uitgeverij Nenasu in Utrecht, 1944) strookte de bouw van het gemaal, even voor de afsluiting van de Zuiderzee, niet met de inzichten van Mussert. Het gemaal is in 1941 afgebroken. Na de oorlog werd de sluis weer in de oude toestand hersteld.

Het HAM kreeg onlangs van de Muider Paul Wink een serie foto’s aangeboden van de bouw van het gemaal. Op de volgende pagina’s ziet u hiervan een verslag, aangevuld met andere beelden uit het archief van het HAM.

De bouw van het pompgebouw op de middelste en westelijke sluiskolk. Rechts de Doelen. (Collectie PW)

Het water in de sluiskolken werd opgezogen door twee enorme buizen en opgepompt naar de haven. (PW).

      
De bouw van het pompgebouw in verschillende stadia. (Collectie PW)  

Het dak van het pompgebouw wordt opgericht. Op de voorgrond kaapstanders voor de balkengaten. (PW)

Corrie Bijl, Hettie Heynis, Annie Heynis, Nellie Heynis

en Hennie Bijl op de Sluisbrug in de jaren dertig.

Op de achtergrond het gemaal. (Collecte HAM)

Een overzichtsfoto gezien vanaf de Sluisbrug.

Let op de afmetingen van de mensen in verhouding tot de buizen. De diverse onderdelen van het gemaal worden met hijskranen op hun plaats gehesen. (Collectie Paul Wink)

Een foto genomen vanaf de noordkant van de sluis, met de buizen reeds op hun plaatsen.
(Collectie PW).

Een overzichtsfoto van de werkzaamheden, gezien vanaf de westelijke kade richting de Herengracht.(PW)

Voor het plaatsen van de afvoerbuizen moest een deel van het metselwerk worden verwijderd.
(Coll. PW).

Een duiker daalt af ten noorden van de sluis. Op de achtergrond liggen buizen op de kade. (PW coll.)

De buizen over de sluismuren worden geplaatst. (Collectie Paul Wink).

Uitzicht op het nieuwe gemaal vanaf de toren van de RK-kerk.
Let ook op de bomen bij de Kadesloot.Daar was toen nog de schans op de plaats waar nu de Burg. de Raadtsingel is. (Collectie Paul Wink).

De laatste hand wordt gelegd aan het gemaal; schilderen en voegen en dan is het klaar. (Collectie PW).

   
Ingenieur Anton Adriaan Mussert, geboren op 11 mei 1894, (foto links) opende in 1930 het gemaal dat hij zelf ontwierp en bouwde. Twee jaar later werd de Zuiderzee afgesloten en het gemaal was toen weer overbodig. Mussert werd leider van de Nationaal Socialistische Beweging (NSB) en werd na de oorlog ter dood veroordeeld wegens collaboratie met de Duitsers. Hij werd op 7 mei 1946 ’s ochtends om half zeven door een vuurpeloton geëxecuteerd. Zijn gemaal werd nog tijdens de oorlog, in 1941, afgebroken. Op de foto van een bevrijdingsoptocht in 1945 hieronder is nog te zien hoe de sluis er daarna bijlag, met een groot gat in de kolken. Pas na de oorlog werd de schade weer hersteld.

Door de werking van het gemaal zijn er verschillende planken van de sluisvloer losgeraakt. De fa. gebr. Hardenberg onderzocht met duikers de toestand van de sluisvloer. (Foto rechtsboven, Collectie HAM).