Redactie en uitgave: Historisch Archief Muiden. Burg. de Raadtsingel 32, 1398 BG Muiden.Tel.nr. 029426-4922

Special
 

DE SLUIZ NOVEMBER/DECEMBER 2009 : 'De Hoek'

Jacob Schulp achter de toonbank van de Hoek, op 1 december 2009. Foto GK.

PRIMERA DE HOEK OVERGENOMEN DOOR JACOB SCHULP

Jacob Schulp, de oudste zoon van Ab Schulp van de zeilmakerij, is per 1 december 2009 de nieuwe eigenaar van Primera de Hoek in Muiden. Jacob heeft jaren gevaren, maar wil nu graag een baan aan de wal hebben. Samen met zijn moeder, Patsy, is hij in de afgelopen weken al geregeld aan het werk geweest in de Hoek. Dat betekent helaas wel het afscheid van de trouwe verkoopsters Tamara en Karin. Voor hen is geen plaats meer in de zaak na de verkoop aan de familie Schulp.

Voor het HAM is het de vierde eigenaar, sinds de oprichting van het blad De Sluiz in 1988. De eerste Sluizen werden verkocht door Piet en Marry Hasenaar, die in dienst waren van Aart Streefkerk senior. Hij nam de zaak in de jaren tachtig over van Dora de Beer en verbouwde het pand ingrijpend. Na hem kwam in de jaren negentig de familie Melis in de Hoek. Angelique en haar moeder Geertje waren het gezicht van de zaak. Jeroen Brandse uit Amersfoort kocht de winkel in 2002 en stond soms zelf in de zaak. In de loop der jaren is er veel veranderd. In dit nummer daarom de geschiedenis van één van de oudste en bekendste panden in Muiden: De Hoek.

   

 De geschiedenis van de Hoek, 1624-2009.

De oudst bekende schriftelijke bron over de Hoek dateert van 1624. In een acte van verkoop wordt gesproken over “huis en erve dezer stede gelegen aan de Westzijde van de

Vecht op de hoek van de Cruysstraat, (nu de Sluisstraat, red) en ten Westen het huis genaamt “de Prins” (devoormaligeslagerij, red.) noordwest de Stede Poortelaan, (nu de Amsterdamsestraat, red.) zuidwest de watergang van IJsbrant Boudewijnszn. en de erven van Geert Jacobs.

De watergang was een slootje naar de Vecht, waar Boudewijnszn. (nu de Muidernier, red.)

zijn water loosde met een loden pijp onder de Weesperstraat. De prijs was waarschijnlijk

fl. 1180 ,- en de koper Hendrick Meyster (nu Meester, red.). In 1633 verkocht deze het pand aan Wijnant Hendrickzn. voor een onbekend bedrag, contant. Wijnant was broodbakker van beroep. In 1634 verkoopt hij het huis door aan Cornelis Bruyns voor fl. 2400 ,-.

Fragment van de kaart van Muiden, Jacob van Deventer, 1560.

Cornelis woonde in Amsterdam, dus hij zal het pand waarschijnlijk verhuurd hebben. Zijn zoon Gerrit, die in Weesp woonde, verkocht in augustus 1639 het huis aan Tijmen Hagen. De prijs is dan gezakt tot fl. 1030 ,-. Verlies dus voor Bruyns. Ook Tymen is niet lang eigenaar geweest. Al in juni 1642 wordt de Hoek verkocht aan Cornelis Janszn. Pordingh. Deze Amsterdammer had al twee pandjes ten oosten van de Hoek in zijn bezit. (Waar nu de fa. Pronk zit, red.) De drie panden werden na de dood van Cornelis door zijn weduwe in 1646 verkocht aan Adriaan Wijlofsz. uit Amster-dam. De twee oostelijke huisjes werden snel doorverkocht door Adriaan, maar de grond achter de schutting van de twee huizen en het hoek-pand hield hij zelf. De grond werd als bleekveld gebruikt. Het beroep van Wijlofsz was mogelijk makelaar. Hij overleed in 1655. Zijn weduwe, Annetje Wolferts, ver-kocht op een openbare veiling in mei 1657 het huis op de hoek.

Links een fragment van de kaart van Muiden uit 1650 door Boxhorn getekend.

Herberg de Toelast

De nieuwe eigenaar was de schout Lucas van Apensteijn. De Weesperstraat werd toen de Heerestraat genoemd. De prijs was fl. 1700 ,- in drie jaarlijkse hypotheektermijnen terug te betalen.

Hij kocht er in 1657 nog wat grond bij in de steeg achter het pand. Enkele jaren later, op 25 augustus 1659, raakte de schout betrokken bij een vechtpartij bij de Hakkelaarsbrug, waarbij Dirk Huyberts de dood vond en Jan Barents zwaar gewond werd. Lucas had het mes gehanteerd. Hij werd ontslagen als schout en maandenlang gevangen gehouden op het Muiderslot.

 Financieel ging het hem daarna niet best. In 1663 werd de Hoek verkocht wegens een schuld van driehonderd zevenenveertig gulden en dertien stuivers. Het pand is dan in gebruik als herberg en tapperij met de naam “Toelast”. Dat was ook de naam van een groot Duits biervat in die tijd. Van Apensteijn is dus belasting schuldig over de bierverkoop. Pas op 15 februari 1664 werd de herberg geveild. Burgert Wessels uit Utrecht werd de nieuwe eigenaar voor fl. 4250 ,-. De hoge prijs werd contant betaald. Wessels verhuurde de “Toelast” waarschijnlijk aan een ander.

De Kromme Wae Polder, (nu Noorderrietpolder) in 1702, na de dijkdoorbraak.

In 1683 is hij gestorven en zijn dochter, Catharina verkoopt de erfenis. Op 5 oktober 1684 wordt het pand verkocht voor fl. 1660 ,- aan Thijmen (ook wel Thomas) Dirckzn. Mulder. Een groot verlies dus voor de familie Wessels. Thomas trouwde in 1690 met Baafje Mulder. Hij was niet onbemiddeld en kocht oa de huidige taveerne de Mol en diverse stukken land in de Bloemendalerpolder (waarvan het noordelijk deel ook wel de Kromme Waepolder werd genoemd, red.). Thomas stierf eind 1701 en kort daarop begaf de palendijk achter de Kruitfabriek het in een hevige storm. De grondeigenaren moesten voor het herstel opdraaien, maar de weduwe van Mulder gaf er de brui aan en zette “de spa in de grond” dwz zij deed afstand van ca. 35 ha land.

Alleen vijf huizen in de stad Muiden hield ze over. Op 4 december 1705 verkocht zij ook deze bezittingen voor fl. 4000 ,- aan haar vader, Hendrik Mulder in Amsterdam. Deze overleed echter in 1712 (?) en daarmee erfde Baafje het onroerend goed weer. Ze hertrouwde in 1715 met Gerardus van Meerkerk en daarmee werd deze de eigenaar van de “Toelast”. Hij was chirurgijn en apotheker en woonde in de Naarderstraat. Waarschijnlijk verhuurde hij de tapperij aan Jacob Mulder, een zoon uit het eerste huwelijk van zijn vrouw. In 1717 kocht Gerardus de tuin aan de zuidkant van de Hoek er bij voor slechts fl. 100 ,- van Jan Marinus en Gerritje Claessen, de buren.

 

Het huwelijk met Baafje werd echter geen succes. Ze scheidden op 11 december 1736, waarna zij opnieuw de eigenaar werd van de “Toelast.” Ze ging er zelf wonen. Haar zoon was naar Zaandam vertrokken. Om hem te helpen wellicht, nam zij op 7 maart 1744 een hypotheek op het huis, erf en tuin van fl. 1500,-. Tot 1 september 1753 bleef zij herbergierster in de “Toelast”. Een vitale vrouw.

Bakkerij Kroeze

Een fragment van de kadasterkaart van 1836, met linksonder de Hoek (Sluisstraat/ Weesperstraat).

Dirk Noyel, de hypotheekverstrekker van 1744, nam de zaak in 1753 over. Hij verkocht hem meteen door aan Hendrick Verkuyl voor de prijs van fl. 1550 ,-. De naam “Toelast” wordt hier het laatst vermeld. Waarschijnlijk is het als herberg niet veel bijzonders meer geweest, met de oude dame als 80-jarige uitbaatster. Ook Hendrick heeft er niet veel mee gedaan. Als hij is gestorven verkoopt zijn weduwe Maria Simons in 1784 het pand en toebehoren aan haar stiefzoon Barend Verkuyl (uit Hendricks eerste huwelijk met Maria Toonen). Deze maakt er een winkel van.

De bestemming van de winkel is onduidelijk. Barend moet toch wel een bloeiende zaak gehad hebben, want op 22 juli 1802 brengt de Hoek fl. 2100 ,- op als hij verkocht wordt aan Willem van Wijk. Deze was pachter van de Vechtbrug en woonde in het Hoornse Veerhuis (waar nu het Sluishuis staat, red.) Hij verhuurde het Hoekje aan Lodewijk Wehrbein, die afkomstig was uit Reek (bij Hannover, Duitsland). Uit de veilinginventaris van 17 september 1817 blijkt dat het een bakkerij geweest is. Christiaan Lodewijk Brehm wordt voor fl. 2075 ,- eigenaar van de bakkerswinkel en de grond er achter. Hij kwam in 1815 naar Muiden, als de schoonzoon van bakker Teunis Kroeze.

De Weesperstraat aan het begin van de Twintigste eeuw. Links de Hoek.

Deze had een bakkerij op de hoek van de Hellingstraat, dus tegenover de Hoek. Wellicht wilde hij een concurrent uitschakelen. Hij overleed echter plotseling op 3 mei 1818 op 47- jarige leeftijd en liet een vrouw met vijf jonge kinderen achter. Vader Teunis kwam helpen in de zaak, maar op 26 februari 1822 overleed ook Maria Kroeze.

Slagerij Mühl

De bakkerij werd verkocht op 6 september 1822, dat wil zegggen; de winkel met erf en poort werd verkocht voor fl. 2450,- en het woonhuis met schuur en gang naar de Vecht kostte slechts fl 700 ,-.

Koper van beide percelen was Lodewijk Wehrbein, die eerder, van 1817 tot 1819 het pand gehuurd had van Willem van Wijk. Nu verhuurde hij de Hoek zelf aan anderen als winkel, niet meer als bakkerij. In 1835 woonde er T. Tielschat, een kruidenier. Wehrbein stierf op 19 juli 1848. Zijn vrouw, Elisabeth Eymers, erfde het Hoekje. Zij had ook nog een bakkerij van haar man geërfd, op de Herengracht, waar nu nog P en E Stricker zit. In 1853 was ze de Hoek en de bakkerij op de gracht zat en verkocht de boel. Overbuurman Gerrit de Vries, die in 1835 de oude bakkerij van Teunis Kroeze op de hoek van de Hellingstraat, dus aan de overkant, had gekocht, nam ook de Hoek over. Hij bouwde op de plaats waar Barend Verkuyl een stal en een huisje aan de Weesperstraat had gebouwd, in de tuin van de Hoek, twee nieuwe huizen. De huidige nrs. 5 en 7.

Toen hij in 1868 stierf kwam al zijn ontroerend goed in het bezit van zijn zoon Thijs de Vries. Deze had geen grote plannen met de zaak. Wel kocht hij het bleekveld, achter het pand waar nu Pronk zit.

Toen Thijs zijn vrouw verloor in 1884 hield hij het in Muiden voor gezien en vertrok naar Amsterdam. Het Hoekje ging naar Abraham Mühl, dwz de winkel met erf.De nrs. 5 en 7 kocht hij pas in 1906. De bakkerij aan de overkant werd overgenomen door de familie Berkenmeyer, die bij de koop wist te bedingen dat voor de Hoek een verbod werd opgelegd om in de toekomst brood of koek te verkopen of te worden opgeslagen. Uit angst voor concurrentie, uiteraard.

Fragment van de akte waarin Abraham Mühl toestemming kreeg om een slagerij te beginnen in de Hoek, op 7 februari 1894.

Abraham Mühl was een ondernemend persoon. Hij wilde een slagerij beginnen en vroeg daarom toestemming aan de gemeente Muiden om een slachtplaats voor varkens en hoornvee in te richten. Die kreeg hij. Op een open binnenplaatsje dat van de straat gescheiden was door een muur met drie ondoorzichtig geschilderde ramen deed hij zijn werk. Tot 1914 bleef het in bedrijf. Op dat moment werd een schuur gebouwd, die in ieder geval tot 1998 bestond. Weesperstraat nr. 7, dat Mühl in 1906 samen met nr. 5 kocht van Thijs de Vries, werd in 1915 overgedaan aan belastingadviseur Sausenthaler uit Vught. Nr. 5 werd eigendom van Jan Adolf Karsemeijer, die er in 1921 een nieuwe bovenverdieping op zette. Toen Abraham wat ouder werd zette hij zijn zoon Albertus in de zaak. In 1920 verkocht hij de Hoek (huis, erf en schuur) aan Hendrik Johannes de Beer en diens ongetrouwde zuster Maria (Mietje genoemd.) Ieder de helft. Hendrik had een aardappelen- en groentezaak in de Hellingstraat en Mietje had een snoepwinkeltje in de Sluisstraat.

Groentehandel De Beer

Links de Hoek en rechts de nieuwe slagerij van de familie Vetter, in 1939.

De Beer zette de winkel van Mühl voort, maar niet de slagerij. Deze werd in 1921 verhuurd aan Johan George Vetter, een Amsterdammer, inclusief het bovenhuis boeven het souterrain. Slagerij Vetter werd een succes, vooral vanwege zijn alom bekende leverworst. De ruimte was echter te krap. In de gevel van de huidige Hoek is nog de deur te zien van de voormalige slagerij, die slechts 4 meter besloeg. De slachterij was deels in de kelder (1.80 m hoog), deels in de schuur. Als oplossing kwam er 1927 aan de overkant van de Weesperstraat, hoek Amsterdamsestraat een oude officiers-woning met ziekenzaaltje vrij. Het garnizoen van Muiden was opgeheven en Domeinen verkocht het huizenbezit. Vetter kocht het pand en verhuisde naar de overkant. Het voormalige woonhuis werd slagerswinkel en de ziekenzaal van de militairen werd slachterij. (Nu de “Tafel van Muiden”, red.)

De Beer bleef boos achter. Om Vetter een lesje te leren begon hij zelf een slagerij in het lege deel van het pand. De ruimte moest vanwege de warenwet helemaal betegeld worden. De Boerenleen-bank kwam te hulp met een lening en zo kreeg Muiden een vierde slagerij. Vetter, Woestenburg, en Wesseling waren concurrenten. De Beer hield het een paar jaar vol, maar moest toen de slagerij weer opgeven. Hij zocht naar een andere huurder. Deze werd gevonden in de persoon van Rijk van Loon, die in de oude slagerij een kapperszaak begon. Maar ook hierbij was de concurrentie groot. In de voormalige bakkerswinkel van Berkemeijer aan de overkant knipte sinds 1933 kapper Voorn. Deze zat eerst in de Sluisstraat nr. 5 (waar nu Desiré zit, red.) maar verhuisde dus naar het grotere pand op de hoek van de Amsterdamsestraat en de Hellingstraat Daar niet ver vandaan zat in de Amsterdam-sestraat ook nog Klaas van de Kruis, die bekend was vanwege zijn bloempotkapsels.

Van Loon bleef niet lang in de voormalige slagerij zitten. Na een paar jaar verhuisde hij naar Amsterdamsestraat 19, waar tot voor kort Chinees restaurant Kam-Shan zat. Daar kon hij ook wonen. In de voormalige slagerij heeft nog een poosje een schoenmaker gewerkt. Na verloop van tijd nam de Beer zijn groente- en aardappelhandel maar weer op, dwz. hijzelf bleef de winkel doen, waar steeds meer rookwaar werd verkocht. Zijn oudste zoons dreven de groentezaak. Het was geen vetpot. De jongste zoon Jan de Beer kwam in 1950 in de zaak. Samen met zijn vrouw woonde hij boven het souterrain. Maar toen hij een vaste baan in Zaandam kon krijgen vertrok hij ook. De zaak werd gesloten, maar Teus Honing, die al een groentezaakje had, huurde de groentezaak en de kelder.

Sigarenwinkel De Beer

Op de hoek van de Weesperstraat vlnr H. de Beer, P. Hasenaar en Jo van de Berg, omstreeks 1925. Deze ansichtkaart werd uitgegeven door P. Hasenaar.

Teus Honing maakte er een goedlopende zaak van en dat verzekerde de Beer van een redelijke huur.

De oude slagerij was echter te klein voor uitbreiding van het assortiment en toen het pand van Jan Steenman aan de overkant vrij kwam (waar nu de Muidernier zit, red.) vertrok Teus daar naar toe. Dochter Dora verkocht in de daaropvolgende jaren wat tijdschriften en handwerkmaterialen in de voormalige slagerij. Vader Henk de Beer had in de kleine winkel op de hoek een tabakszaak. Hij stierf in 1968 op 87-jarige leeftijd. Theodora Barbera de Beer werd de nieuwe eigenaar van de twee panden. Bijna 20 jaar lang dreef zij haar twee winkeltjes. Het huis boven het souterrain was aan derden verhuurd. Toen zij 65 werd wilde Dora de zaken verkopen. Ze liet in 1985 haar eigendom splitsen in enerzijds een winkel met kelder, kamer, hal en een deel van de zolder en anderzijds een woning met balkon, toegangstrap achter en de rest van de zolder. De beide winkels werden verkocht aan Aart Jan Streefkerk, makelaar in Muiden. Deze sloopte de tussenmuren en maakte er één geheel van. Het echtpaar Piet en Marry Hasenaar werd aangesteld als beheerders en het assortiment werd sterk uitgebreid. Naast tabakswaren en tijdschriften werden er ook snoep, strippenkaarten en vele andere artikelen aangeboden. In 1988 werd de winkel verhuurd aan de familie Melis, met recht van koop. Frank Dobben en Angelique Melis kochten de zaak op 1 september 1993. Zij breidden het assortiment verder uit en er kwam ook een postagentschap. Angelique werd samen met haar moeder Geertje het gezicht van de Hoek. In 2002 echter verkocht zij de zaak aan Jeroen Brandsen uit Amersfoort. Deze maakte er een onderdeel van de Primera-keten van, maar de naam “de Hoek” bleef in Muiden gehandhaafd. Brandsen stond zelf maar af en toe in de winkel, want hij had nog twee andere zaken in Amersfoort. Tamara Beekveld en haar collega Karin werden de vertrouwde gezichten in de loop der jaren. En nu dus, per 1 december 2009, is de zaak weer terug in Muider handen: Jacob Schulp is de nieuwe eigenaar. Helaas moeten Tamara en Karin het veld ruimen.

In de bijna vierhonderd jaar die er voorbij gegaan zijn sinds de eerste vermelding in de koopakte van 1624 zijn er 29 eigenaren geweest. Ondanks alle veranderingen blijft de Hoek een markant trefpunt in de Muider gemeenschap. Moge dat nog vele jaren zo blijven. GK.

Bronnen:*  Het artikel ” ’t Hoekje”, geschreven door wijlen S.C. van Diest, gepubliceerd in ‘Villa Amuda’ nr. 44, uitgegeven door de Historische Kring Stad Muiden, september 1998. * Muiden in oude ansichten, deel 1, door P. Sondij uitgave Europese bibliotheek, Zaltbommel 1976. * Foto’s tenzij anders aangegeven door G. Kroon, H.A.M.

DE GESCHIEDENIS VAN DE HOEK IN MUIDEN 1624 -2009

DE HOEK GEFOTOGRAFEERD IN 1994 door Guus Kroon.