“COMITÉ TER HERDENKING VAN DE RAMP TE MUIDEN VAN 17 JANUARI 1947”

Opgericht 17 november 2005. Secretariaat Burg. de Raadtsingel 32, 1398 BG Muiden. Bankrek. 3431. 206840

Tel. 0294.264922 e-mail: guus@ham-muiden.nl  Bestuursleden G. Kroon en L. Streefkerk-Laros.

Comité ‘47

DE KLAP VAN ’47 MAGAZINE

Nr. 01.  16 januari 2006

Geachte lezer   Hierbij heet ik u hartelijk welkom bij de eerste georganiseerde herdenking van de Ramp te Muiden op 17 januari 1947. Na 59 jaar is het moment dan nu eindelijk aangebroken dat er gezamenlijk wordt stilgestaan bij wat er op die vrijdag 17 januari 1947 in Muiden is gebeurd. In dit blad kunt u daar meer over lezen op de volgende pagina’s.   De plek van de Ramp op 17 januari 1947 en in 2005.

Wilt u het Comité ’47 steunen? Wij kunnen zowel morele, materiële, als financiële steun goed gebruiken.

Voor reacties op dit blad kunt u terecht bij de bestuursleden Guus Kroon, Herengracht 14, 1398 AA Muiden en Lidy Streefkerk-Laros, Weesperstraat 48 1398 XZ Muiden. Het secretariaat is verder te bereiken onder telefoonnummer 0294.264922. Meer informatie vindt u oa via www.guuskroon.nl of www.muideninfo.nl

Op vrijdag 17 januari 1947 om 7 minuten over 1 ’s middags ontplofte op het Kruitpad in Muiden, ter hoogte van de loswal, bij het uitladen van een transport, een grote hoeveelheid ongedemonteerde artilleriegranaten. De granaten waren afkomstig van Duitse bunkers langs de kust en andere plaatsen in Nederland. Het was de bedoeling de granaten te demonteren op Springstoffenfabriek De Krijgsman. Hiervoor werden al enige tijd tewerkgestelde NSB-ers gebruikt, die in een loods nabij het huidige eerste veld van SC Muiden, de koppen van de scherpe granaten af moesten halen. Bij het uitladen van het transport, dat bestond uit vier met granaten volgeladen trucks van de Opruimings- en Bergingsdienst van de Mospoort uit Leiden, ging het mis. Men begon al voordat de opzichter Joh. Rozendaal terug was van de schafttijd, omdat de militairen gauw klaar wilden zijn. In de voorgaande dagen hadden ervaren kruitwerkers zich al geërgerd aan het roekeloze gedrag van de militairen. De eerste vrachtwagen werd zonder moeilijkheden gelost en reed een eindje door om plaats te maken voor de tweede. De granaten werden met de hand gelost door 15 militairen. Men gaf de grote gele granaten aan elkaar door tot de laatste van hen ze op een lorrie legde. Deze werd via een smal spoorlijntje naar het fabrieksterrein gereden, waar op enkele tientallen meters afstand het gebouw stond waar de demontage plaatsvond. Tussen het demontagegebouw en de weg bevond zich een kruitmagazijn, waar 500 kg springstof lag opgeslagen. Tijdens het lossen van de tweede truck gebeurde het ongeluk.

Er zijn verschillende theorieën.Vermoedelijk is er een granaat te hard op de lorrie gelegd (Dagblad Gooische Klanken, 18-1-’47), of er is een granaat met de kop op de rails gevallen (Hermanus Wolvetang, kruitwerker, inmiddels overleden en Jan Kersten, oud werknemer van de Kruitfabriek), of er zat een ontsteking in één van de granaten (J. Ramselaar uit Soest, de enige overlevende militair). SC van Diest (historicus en inwoner van Muiden in 1947, inmiddels overleden) had een andere verklaring. Sabotage in een Tsjechische wapenfabriek, waardoor bij de assemblage van de granaten de ring van het membraan niet met voldoende kogeltjes gemonteerd was, zodat het membraan dat de slagpen scheidde van de ontsteking zou vastlopen. Bij het afschieten van een brisantgranaat explodeert deze na een bepaald aantal omwentelingen als hij wordt afgeschoten vanuit een zogenaamde getrokken loop. Bij het voortijdig uitladen van de granaten heeft men wellicht een granaat naar iemand toe gerold, waardoor de gesaboteerde ontsteking dus vervroegd is afgegaan. Van Diest hoorde dit van een technisch wapendeskundige. Hoe het ook zij; er volgde een ontploffing. De eerste granaat ontplofte, waardoor de lorrie ontplofte. Daardoor ontploften ook de vrachtwagens en het kruitmagazijn, in één grote kettingreaktie. De granaten die niet ontploften werden door de explosies weggeslingerd naar alle kanten. Het hele terrein en de wijde omgeving lagen bezaaid met granaten. Ook in de bebouwde kom van Muiden lagen hier en daar granaten en ontstekingen verspreid. Er zat een grote krater in de weg. Veertien militairen werden gedood. Er was één overlevende: J. Ramselaar uit Soest. Wonder boven wonder ontsnapte hij aan de dood omdat hij net even een nieuwe lorrie was gaan halen, maar hij raakte zwaargewond. Zijn rechterbeen werd uit elkaar gereten, stukken ijzer verwondden zijn rug, longen en hoofd.

De Amsterdamsestraatweg in 1947, tegenover de

       rampplek, met het bergen van de slachtoffers door

       militairen en nu (boven) in december 2005.

Ook drie Muidenaren werden gedood. Alledrie waren zij werknemers van de Kruitfabriek, die na hun schafttijd van huis op weg waren naar hun werk. Alt van Huissteden (44 jaar) werd nog uitgezwaaid door zijn zoontje toen hij omstreeks één uur bij de Vechtkade op zijn fiets stapte. Maarten Pauw (31 jaar) werkte evenals zijn broer Henk op de fabriek en bracht nog even zijn dochtertje Teunie naar de christelijke school, toen zij bleef aandringen. Hij fietste daarna verder in de richting van het Kruitpad. Willem Wolvetang (36 jaar) woonde net als Pauw in de Weesperstraat. Hij was getrouwd en had eveneens een zoon en een dochter. De drie kruitwerkers bevonden zich op het moment van de explosie ter hoogte van de Loswal. Zij werden door de luchtdruk weg geslingerd en gedood. Van Huissteden en Pauw kwamen in het weiland aan de overkant van de trekvaart terecht. Wolvetang kwam in het water van de vaart terecht en verdronk. Naar zijn lichaam werd nog lang gezocht. Ook de resten van de gedode militairen werden verspreid over de omgeving en teruggevonden in het bos, ‘t water en het weiland.

De begrafenis van de Muidenaren was op woensdag 22 januari. Men verzamelde zich in zaal Gieling. Om 1 uur   ’s middags vertrok de lijkstoet uit de Weesperstraat. Alle werknemers van de Kruitfabriek en ook van Bouvyzout waren opgekomen om afscheid te nemen. Uit vele Muider woningen hing de vlag halfstok. Vele Muidenaren bewezen de laatste eer. Het gehele personeel van de Kruitfabriek liep mee in de stoet naar de Algemene Begraafplaats in het Muiderbos. Op de begraafplaats werden oa toespraken gehouden door ds. Severijn, Dr. Hakman en Directeur H. Donker van de Kruitfabriek. Hij bood hulp aan van de arbeiders aan de nabestaanden. Wolvetang en Pauw werden samen begraven. Van Huissteden kreeg op uitdrukkelijk verzoek van de familie een eigen graf.  

Het terrein van SC Muiden in 2005 met het door hekken afgezette hoekje waar in 1990 nog granaten gevonden werden.

Het demonteren van granaten werd tijdelijk opgeschort, maar volgens Jan Kersten, oud-werknemer van de Kruitfabriek, werd er in 1951 nog steeds gedemonteerd. Er lagen in het noorden van het terrein stapels granaten en bunkerslopers kwamen regelmatig TNT halen. De grootste granaten werden met enkele scheepsladingen naar Pampus gevaren en daar tot ontploffing gebracht. In 1990 werden door spelende kinderen in het bos nabij de plaats van de ontploffing nog enkele granaten gevonden. Er werd een hek om het terrein gezet, in afwachting van de Explosieven Opruimingsdienst(EOD). De hekken staan er anno 2006 nog steeds. De 302-jarige Kruitfabriek ging in mei 2004 definitief dicht. Inmiddels zijn op enkele monumenten na vrijwel alle gebouwen gesloopt. In november 2005 werden de velden van SC Muiden op last van  KNSF Vastgoed II opeens gesloten, omdat er uit onderzoek was gebleken dat er ongeveer 4000 verdachte plaatsen waren aangetroffen onder de sportvelden. Er konden mogelijk granaten of ontstekingen uit 1947 liggen. Na ongeveer een week werd de sluiting ongedaan gemaakt, toen nader onderzoek door de gemeente duidelijk maakte dat er geen gevaar was.

Inmiddels zijn er afspraken gemaakt tussen de KNSF en SC Muiden om de verdachte plaatsen af te graven en eventuele munitieresten te saneren. Dit in verband met de woningbouwplannnen die er al enkele jaren zijn voor dit terrein. Er zouden volgens de KNSF, de huidige eigenaar en projectontwikkelaar, 1350 á 1475 woningen moeten komen. De CDA -VVD-D’66 gemeenteraad van Muiden   heeft zich in de afgelopen vier jaar niet verzet tegen de nieuwe ontwikkelingen. Een groot deel van de bevolking ziet de massale woningbouw echter niet zitten, vanwege de kap van het waardevolle bos op het terrein en de aanwezigheid van vele beschermde planten en dieren. Bovendien zou de grootschalige woningbouw het kleinschalige karakter van Muiden geweld aan doen. Het project vormt bovendien een onderdeel van een veel grotere ingreep in het landschap rond Muiden; de bebouwing van de Bloemendalerpolder bij Weesp en de eventuele verplaatsing van de snelweg Amsterdam-Amersfoort (A1) met de bouw van een aquaduct ter hoogte van de rivier de Vecht.

VOOR WAT BETREFT DE HERDENKING:

De datum van maandag 16 januari is uit praktische overwegingen gekozen, omdat het voor Comité ’47 op korte termijn niet mogelijk was om dit op dinsdag 17 januari te doen. Volgend jaar, in 2007, als het 60 jaar geleden is dat de Ramp in Muiden plaats vond, zal er op de 17 e januari een grootscheepse herdenking plaatsvinden bij een waardig monument. Dat is tenminste ons streven. Wij hopen dat u ons wilt steunen. Uw gift kunt u storten op Raborekening 3431.206840. Dank u.