BEGRAAFPLAATSEN IN MUIDEN EN MUIDERBERG

Grafsteen van een lid van de familie Cohen, afstammeling van de hogepriester Aaron, op de joodse begraafplaats in Muiderberg. De handen met de vingers twee aan twee gespreid zijn hier het symbool van de Kohaniem.

Traditioneel wordt er aan het eind van het jaar altijd even teruggekeken op de periode die achter ons ligt. Het is goed om je een moment te bezinnen, voordat je weer begint aan een nieuw tijdperk. Bij die korte bezinning hoort onontkoombaar het besef dat er ook dit jaar velen het eind van de kalender niet gehaald hebben. Het HAM wil daarom stil staan bij de familieleden, vrienden en bekenden die in 2007 overleden zijn. Hoewel het laten cremeren in deze tijd steeds vaker wordt gekozen als bestemming voor de doden, is het voor velen nog steeds niet meer dan vanzelfsprekend dat je wordt begraven. Beide vormen ontmoeten elkaar in de urnenmuren op de begraafplaatsen, die de laatste jaren overal zijn verschenen. In deze Sluiz een impressie van de begraafplaatsen in Muiden en Muiderberg.     

Foto van de urnenmuur die in april 1996 in Muiden op de Algemene begraafplaats werd geplaatst. Daarnaast een van de twee gemetselde zuilen bij de ingang van de Algemene begraafplaats in Muiderberg, in 2007 .

ALGEMENE BEGRAAFPLAATS MUIDEN

Locatie: Weesperweg, in het Muiderbos.

Sinds : 1833

Oppervlakte : 2500 m2

Aantal plaatsen overledenen : 1200

Bijzonderheden : Nadat men in de Franse Tijd (1804) al het begraven in de kerk verbood, werd dit in 1869 definitief met de Begrafeniswet. In 1827 bepaalde men dat er algemene begraafplaatsen moesten worden aangelegd op tenminste 35 meter afstand van de bebouwde kom van steden en dorpen. Men kocht in Muiden in 1831 van de erven van D.C. van der Meulen, eigenaar van zoutkeet “De Blauwe Wereld”, een stuk grond van 8 ha in de Bloemendalerpolder. Het was bebost en er lag een zandrug die goed geschikt bleek om er een begraafplaats van te maken. Bovendien was er gelegenheid om te wandelen.

De eerste Muidenaar die er begraven werd was N. Timmer, op 4 oktober 1833. Zijn grafsteen (zie foto links) is nog altijd te zien op de begraafplaats, hoewel de tekst helaas inmiddels minder leesbaar is geworden door een reconstructie van de graven.

Er liggen 6 geallieerde vliegeniers begraven die met hun Halifax- bommenwerper neerstortten in de Noordpolder tussen Muiden en Muiderberg, in de nacht van 30 april op 1 mei 1943.

Ook liggen er diverse slachtoffers van ontploffingen bij en op de Kruitfabriek in Muiden in oa 1947, 1949 en 1983.

ROOMS KATHOLIEKE BEGRAAFPLAATS MUIDEN

Locatie: Weesperweg, naast de A1

Sinds: 1902

Oppervlakte: 1500 m2

Aantal grafplaatsen: 175

Bijzonderheden: Eerste graf voor W.G. van der Stam, priesterstudent te Warmond. Het oudste aanwezige graf is dat van zuster Gonzagua, overleden op 15 april 1911. Bij de ingang, achter het fraaie hek, staat het kruisbeeld.

ALGEMENE OF FAMILIEBEGRAAFPLAATS MUIDERBERG

Locatie: Badlaan

Sinds: 23 januari 1792

Bijzonderheden: Gesticht door Tobias Kanth, meester zadelmaker in de Reguliersbreestraat in Amsterdam. In gebruik als familiebegraafplaats voor Lutherse families uit Amsterdam, tussen 1813 en 1850. Daarna oa verfraaid met beplanting en een monumentaal toegangshek. In 1889 werd de huidige toegang gemaakt. In 1956 kocht de Gemeente Muiden de begraafplaats van de naamloze vennootschap “Maatschappij tot exploitatie van de familiebegraafplaats Muiderberg.” Daarmee werd het van een Amsterdamse tot een algemene begraafplaats.

Belangrijke namen van begraven personen: Johannes Jacob Bredius, grootgrondbezitter en eigenaar van de Kruitfabriek. * De schrijvers Justus van Maurik, Jan Frederik Helmers en Samuel Ilperzoon Wesselius. * De componist Gustav Frederik Heinze. (zie foto) * Politici als Brugmans, Crommelin, Den Tex en Mr. Jacob Domela Nieuwenhuis. Het achterste, hoger gelegen gedeelte, is het oudst. Er is ook een urnenmuur of columbarium.

KERK AAN ZEE IN MUIDERBERG

Locatie: Kerkpad

Sinds: De kerk is midden 14 e eeuw gebouwd op de plaats van een kapel. De toren dateert van omstreeks 1620. Er zijn diverse branden geweest in de kerk. In de kerk is een zerk uit 1728 te vinden.

Bijzonderheden : Er is een zeemansgraf aan de noordzijde van de kerk. In 1782 verging een schip op de Zuiderzee. Een drenkeling spoelde aan. Hij had een som geld en een testament bij zich. Hierin stond dat hij begraven wilde worden in de plaats waar hij aangespoeld was en dat er voor hem en eventuele latere drenkelingen een grafkelder moest worden gemaakt. En zo geschiedde, al bleef hij de enige drenkeling in het graf.

DE JOODSE BEGRAAFPLAATS TE MUIDERBERG

Locatie: Googweg

Sinds: 1642

Oppervlakte: 17 ha.

Aantal begraven personen: ongeveer 45.000

Bijzonderheden: De Duits Joodse Gemeente in Amsterdam kocht in 1642 de zandgronden in Muiderberg omdat de joodse begraafplaatsen buiten de wallen van de stad vol dreigden te raken. De koopakte werd mede ondertekend door P.C. Hooft, drost van Muiden, baljuw van het Gooi. In de begintijd werden de overledenen uit Amsterdam per trekschuit vervoerd. Dat duurde drie uur. Het water langs de Googweg heet nog altijd in de volksmond de Jodenvaart. Als een joods iemand in Amsterdam ernstig ziek was, zei men soms “Hij is al bij de Hakkelaarsbrug.” In 1672 gebruikten de soldaten van de Franse zonnekoning Lodewijk de IVe bij de belegering van Muiden grafstenen van de joodse begraafplaats als verharding om kanonnen op te plaatsen. Op oude kaarten staat nog vermeld bij de Schelpenhoek “voormalige Franse batterij”. Vandaar dat naast de hoofdingang van het oude gedeelte van de begraafplaats de grafstenen ontbreken. De oudste nog aanwezige grafsteen dateert van 1665 en staat naast het hoofdgebouw. Er mag maar één persoon in een graf en er mag niet gekapt worden op de begraafplaats. Dat heeft tot gevolg dat er heel veel ruimte nodig is voor de duizenden doden (ook al staan de grafstenen op het oude gedeelte dicht op elkaar) én dat er een bos is ontstaan op de grafheuvel uit de 17 e eeuw.

Enkele symbolen: (zie ook de voorpagina)

Schenkkan , eventueel met schaal: Symbool van de Levieten, de tempeldienaren.

Kroon : De persoon was een priester en tora-geleerde. Soms ook met een boek afgebeeld.

Leeuw : Afstammelingen van Juda.

Kistje met mesje, pipet, schoteltje en tangetje : Verwijst naar de besnijder of mohel, een belangrijk persoon voor de joden

Geraadpleegde bronnen:

* Begraven in Muiden en Muiderberg – Jan Th. Van Mierlo, Tentoonstelling vsn de Eeuw, oktober 1999.

* De joodse begraafplaats te Muiderberg – Rien Roos, 1991.

* Wandelen door joods Amsterdam – Jan Stoutenbeek en Paul Vigeveno, De Haan Weesp 1985.

* Gelijk het gras is ons kortstondig leven – HAM 1991.